Σε τίποτε δεν θα μοιάζει φέτος ο Δεκαπενταύγουστος με τις άλλες χρονιές στην Πρέβεζας μιας και το Πάσχα του Καλοκαιριού θα γιορταστεί με τα απαιτούμενα μέτρα για τον κορονοϊό.
Στην Πρέβεζα πανηγυρίζει ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της Παναγίας των Ξένων όπως τοπικά ονομάζεται αλλιώς.
Από το πρωί σήμερα, πιστοί προσέρχονταν στην εκκλησία, φορώντας προστατευτικές μάσκες, προκειμένου να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας και να ανάψουν ένα κερί στη χάρη Της.
Τόσο στο εσωτερικό όσο και στον αύλειο χώρο έχουν παρθεί τα ανάλογα μέτρα με καρέκλες σε αποστάσεις για τους πιστούς ενώ στις 19:30 θα γίνει ο πανηγυρικός Εσπερινός.
Φέτος δεν θα πραγματοποιηθεί η Λιτάνευση της Εικόνας της Παναγίας.
“Παναγία των Ξένων” και το όνομά της
Στην Πρέβεζα η εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία είναι ο ιερός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο ιστορικό κέντρο της πόλης που φέρει και το προσωνύμιο «Παναγία των Ξένων». Ένα όνομα που πήρε από τους ξένους που την επισκέπτονταν.
Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα το λιμάνι της Πρέβεζας θεωρούνταν το σημαντικότερο λιμάνι της Ηπείρου, μέσω του οποίου διακινούνταν τα εμπορεύματα τόσο εντός της χώρας όσο και από και προς το εξωτερικό.
Τα ξένα εμπορικά πλοία που έρχονταν στην Πρέβεζα, είτε παρέμεναν αγκυροβολημένα σε απόσταση από την ξηρά είτε έδεναν στους μώλους, δεδομένου ότι δεν υπήρχε τότε προκυμαία η οποία κατασκευάστηκε τον 20ο αι.
Τα πληρώματα των ξένων εμπορικών πλοίων που έφταναν στην Πρέβεζα, μετά από ένα δύσκολο και επικίνδυνο ταξίδι, όταν έβγαιναν στην στεριά προσέρχονταν για προσευχή στον κοντινότερο ναό. Αυτός ήταν ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Αλλά και οι ταξιδιώτες που έρχονταν από την ξηρά, έμπαιναν στην πόλη από την κεντρική πύλη -την «μεσηνιά πόρτα»- και μέσω της σημερινής οδού Π. Τσαλδάρη κατευθύνονταν στο κέντρο της πόλης. Η πρώτη εκκλησία που συναντούσαν, ήταν ο ναός της Κοιμήσεως, στον οποίο και προσέρχονταν.
Έτσι το όνομά της έφτασε έως σήμερα και διατηρείται ως Παναγία των Ξένων. Από τους ξένους που την επισκέπτονταν από στεριά και θάλασσα.
Κατά μια άλλη εκδοχή, ο Σεραφείμ Ξενόπουλος στην Εγκύκλιο για τον έρανο προς ανοικοδόμηση του ναού, αναφέρει: “Εις Πρέβεζαν τῆς Ἠπείρου παράλιον πόλιν κατοικουμένην ὑπὸ διαφόρων ξένων εὐσεβῶν, ὁ ναὸς τῆς Θεοτόκου καλούμενος «Ἡ Παναγία τῶν Ξένων»”.
Εικάζεται ότι ως ξένους ευσεβείς εννοούσε τους εξ άλλων περιοχών της Ηπείρου μετοικήσαντες στην Πρέβεζα, οι οποίοι και εκκλησιάζονταν στον ναό της Κοιμήσεως, πολλοί π.χ. εκ Συρράκου, γενόμενοι και επίτροποι στον ναό.
Ο Ιερός Ναός ανεγέρθη στα μέσα του 18ου αιώνα σε ρυθμό απλής μονόκλιτης βασιλικής.
Καταστράφηκε από τον σεισμό του 1869 και ήταν ετοιμόρροπος όπως αναγράφεται στην Εγκύκλιο που εκδόθηκε από τον μητροπολίτη Άρτης και Πρεβέζης Σεραφείμ Α΄ για τη διενέργεια εράνου προς ανοικοδόμησή του.
Αξιοσημείωτο, ότι “στο Βιβλίον Α΄ Συνδρομῶν καὶ δωρεῶν τοῦ ἱεροῦ ναοῦ Κοιμήσεως Θεοτόκου, ἀρχόμενον ἀπὸ τὸ ἔτος 1871 -στη δεύτερη σελίδα του οποίου έχει καταχωρηθεί και η ανωτέρω Εγκύκλιος του μητροπολίτη Σεραφείμ-, υπάρχουν και άλλες ενδιαφέρουσες εγγραφές, πέραν των συνδρομῶν καὶ δωρεῶν, όπως π.χ. το Ὑπόμνημα ἀρχὴ Ἑλληνοτουρκικοῦ πολέμου.
Τὴν 6ην Ἀπριλίου τοῦ ἔτους 1897 ἤρχισε πόλεμος ἐν Πρεβέζῃ διότι οἱ Τοῦρκοι κατέστρεψαν ἕνα φορτηγὸν πλοῖον τὴν «Μακεδονία» & οὕτως ἤρχισε πόλεμος ὁ ὁποῖος διήρκεσε ἐπὶ χρόνον πολὺν κατὰ τὸν ὁποῖον ἔμενον ἐνταῦθα χιλιάδες Τοῦρκοι. Εἰς τὸν πόλεμον τοῦτον ἐνίκησαν οἱ Ἕλληνες εἰς τὴν Ἤπειρον, ὅπου & εἰσέβαλον ἀλλὰ ἕνεκα διαταγῆς ὠπισθοχώρησαν, οἱ δὲ Τοῦρκοι εἰσῆλθον εἰς Θεσσαλίαν τὴν ὁποίαν έγκατέλειπον μόνοι των οἱ Ἕλληνες ἥν [ἥτις] μετὰ προσέγγισιν ἑ νὸς ἔτους ἔπεσεν πάλιν είς τὰς χεῖρας τῶν Ἑλλήνων”.
Με τη συνδρομή των πιστών, ο ναός ξανακτίσθηκε σε βραχύ χρόνο, όπως προκύπτει από το Ιστορικό Δοκίμιο περί Άρτης και Πρεβέζας, του Σεραφείμ Ξενοπούλου: “ὠκοδόμηται (1873) ἐκ βάθρων, παθοῦσα ὑπὸ σεισμοῦ, ἡ ἱερὰ Ἐκκλησία τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, ἐπιλεγομένη Παναγία τῶν Ξένων, ἄλλοτε οὖσα κτῆμα τῆς οἰκογενείας Ζαλογγιτῶν”.
Στα τέλη του 20ού αρχές του 21ου αι., ο ναός ανακαινίσθηκε συστηματικά. Έγινε προσθήκη/μερική επέκταση προς Δ, καθαρισμός και συντήρηση του τέμπλου και των εικόνων, αντικατάσταση της στέγης, αντικατάσταση/ανανέωση θυρών και στασιδιών, εγκατάσταση σύγχρονου συστήματος κλιματισμού, κατασκευή νέου κωδωνοστασίου, διαμόρφωση του αύλιου χώρου, ανακαίνιση του παλαιού οικήματος και διαμόρφωσή του σε ενοριακό κέντρο κ.λπ..
Ανακαινίσεις, εξωραϊσμός, εμπλουτισμός του ναού με ιερά σκεύη, εικονογραφήσεις κ.ά., οφείλονται τόσο σε δωρεές των πιστών όσο και στον ζήλο και τις προσπάθειες των εκάστοτε επιτρόπων αλλά και των εφημερίων από το 1864.
Στο κυρίως προσκυνητάρι, η εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, έργο του 1803 του Σπ. Βεντούρα.
Παναγία η Πρεβεζάνα
Σ’ ένα ακόμη προσκυνητάρι, είναι η εικόνα της Παναγίας της Πρεβεζάνας.
Το πρωτότυπό της βρίσκεται στον ναό του Αγίου Νικολάου των Καθολικών στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς, από το 1500 περίπου.
Μετά από πεντακόσια χρόνια, με μέριμνα του μακαριστού μητροπολίτη κυρού Μελετίου, η Παναγία η Πρεβεζάνα επέστρεψε το 2001 στις ρίζες της, με αντίγραφό της που εναποτέθηκε στον ιερό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Πρέβεζα.
Ο Κεφαλλονίτης λαογράφος Δημήτριος Λουκάτος σχετικά με την «Παναγία την Πρεβεζάνα» στην Κεφαλονιά και για το πώς η Άγια Εικόνα παρέμεινε στην εκεί Καθολική εκκλησία, γράφει πως: Εἴτανε λέει ἕνα καράβι ὀρθόδοξο Κεφαλλονίτικο, ποὺ ἔπλεε στὰ νερὰ τῆς Πρέβεζας κι εἶδε τὸ Ἅγιο Εἰκόνισμα νὰ ἐπιπλέῃ στὴ θάλασσα, άλλὰ δὲν σταμάτησε νὰ τὸ πάρῃ. Πέρασε ὅμως ἀργότερα τὸ καΐκι τοῦ Κεφαλλονίτη καθολικοῦ Καπιτάνου Πάγκαλη, ποὺ εὐλαβικὰ τὸ ἀνάσυρε ἀπὸ τὴν θάλασσα καὶ τὸ ἔφερε στ’ Ἀργοστόλι καὶ τὸ χάρισε στὴν Καθολικὴ ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Νικόλα. Ὅμως ὁ τότε Δεσπότης μας διέταξε τοὺς Καθολικοὺς νὰ τὸ παραδώσουνε στὴν κοντινὴ Ὀρθόδοξη ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Νικόλα. Ἀλλὰ τὴν ἡμέραν ἐκουβαλούσανε οἱ ὀρθόδοξοι τὸ Ἱερὸ Εἰκόνισμα τῆς «Παναγίας τῆς Πρεβεζάνας» στὴν ἐκκηλσία τους καὶ ἡ Χάρι Της γύριζε στὴ φιλόξενη τῶν Καθολικῶν ἐκκλησία.
Εἴπανε τότε νὰ βάλουνε δύο βάρδιες τὴ νύχτα ὄξου στὸ Λιθόστρωτο νὰ γδοῦνε τὶ γίνεται.
Ἐκάτσανε λοιπὸν ὅλη τὴ νύχτα κι ἀπαραμονεύανε. Κατὰ τσῆ δώδεκα τὰ μεσάνυχτα εἴγδανε ἕνα φῶς ποὺ ἔβγαινε ἀνάερο ἀπὸ τὴν πόρτα τοῦ Σωτῆρα.
Τὸ φῶς ἐφκειὸ ἐτράβηξε ντρίτα κατὰ τὴ Φραγκοκκλησιά, ἀκούμπησε στὸ φινιστρίνι ποὺ εἶναι ὄξου ἀπὸ τὴν πόρτα τση κι ἀπὸ ‘κεῖ χάθηκε.
Τὴν ἄλλη μέρα τὸ πρωὶ τὸ κόνισμα βρέθηκε πάλι μέσα στὴ Φραγκοκκλησιὰ κι ἐκειὸ εἴτανε τὸ φῶς ποὺ ἐπροβάτισε τὴ νύχτα.
Τὶ νὰ κάμουνε οἱ Ἀργοστολιῶτες; Τὸ πῆραν ἀπόφαση πὼς ἡ Παρθένα δὲν τσοὺ ἤθελε. Τὴν ἄφηκαν λοιπὸν ἐκεῖ -ἐμπόριανε νὰ Τσῆ γυρίσουνε τὰ μυαλά;- κι εἴπανε νὰ συνεννοηθοῦνε μὲ τοὺς Μαλτέζους νὰ πηγαίνουνε κάπου-κάπου νὰ Τὴν στολίζουνε καὶ νὰ Τσῆ ψάλλουνε!
Ἔτσι, κάθε στὶς 8 Σεπτεμβρίου ποὺ ἡ «Παναγία ἡ Πρεβεζάνα» γιορτάζει, συμβαίνει ἴσως κάτι τὸ μοναδικὸ λατρευτικὸ ἐπὶ τοῦ γήινου πλανήτη. Οἱ Καθολικοὶ μᾶς παραχωροῦνε τὴν ἐκκλησία τους γιὰ τρεῖς παρακλήσεις. Κι οἱ Ὀρθόδοξοι μὲ τὸν κλῆρο μας λειτουργιόμαστε στὴν Καθολικὴ ἐκκλησιά, κι ἀνασπαζόμαστε τὴν Ἅγια Εἰκόνα τῆς «Παναγίας τῆς Πρεβεζάνας» ποὺ συνεχίζει νὰ προτιμάῃ τὸ φιλόξενο Καθολικὸ περιβάλλον Της. Γιατὶ δὲν μπορεῖ ἡ Χάρι Της νὰ λησμονήσῃ, μὰ οὔτε καὶ νὰ συχωρέσῃ τὸν προπάππο μας ὀρθόδοξο καπιτάνιο ποὺ Τὴν εἶδε στὴ θάλασσα, μὰ δὲν Τὴν ἀνασήκωσε”.
Απ’ το 2001, αντίγραφό της βρίσκεται, όπως ήδη αναφέρθηκε, στον ορθόδοξο ιερό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Πρέβεζα, όπου και εορτάζεται πανηγυρικά στις 8 Σεπτεμβρίου (Γενέσιον της Θεοτόκου).
Τελευταία ενημέρωση 16 Φεβρουαρίου 2021 09:01:16 από News Room